آشنایی با آبیاری

تعریف آبیاری

آبیاری از نظر علمی تعابیر مختلفی دارد اما به معنای واقعی کلمه، پخش آب روی زمین جهت نفوذ در خاک برای استفاده گیاه و تولید محصول می‌باشد. هر چند فقط 15 درصد از زمینهای کشاورزی دنیا تحت آبیاری قرار دارند و 85 درصد بقیه به صورت دیم و بدون آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرند اما نیمی از تولیدات کشاورزی و غذای مردم جهان از همین زمین‌های آبی حاصل می‌شود. که این خود نشان دهنده اهمیت و نقش آبیاری در بخش کشاورزی است. در ایران به دلیل کمبود آب، موجب شده تا به روشهای نوین آبیاری که معمولا از آن به آبیاری تحت فشار نام می برند، روی بیاوریم.

همچنین تجهیز شبکه های آبیاری نیاز به نیرو های متخصص دارد که از لحاظ اشتغال زایی نیز قابل تامل می باشد. مهمترین مزیت آبیاری تحت فشار، صرفه جویی در مصرف آب است . امروزه راندمان کل آبیاری در سطح کشور ، در مناطق و شرایط مختلف بین 25 الی 40 درصد است که بطور عمده مربوط به تلفات انتقال در انهار ، تلفات توزیع در مزارع و تلفات مربوط به سوء مدیریت آبیاری است و درصد وسیعی از سه مشکل فوق در طرحهای آبیاری تحت فشار از میان برداشته می‌شود بطوریکه به سهولت می توان راندمان آبیاری سطحی را با استفاده از روش آبیاری بارانی به 70 درصد و یا با روش آبیاری قطره‌ای به 90 درصد ارتقاء داد.

انواع روشهای آبیاری

به منظور پخش یکنواخت آب روی سطح خاک و راندمان بالای آب و آبیاری مناسب محصولات کشاورزی روشهای متفاوتی وجود دارد. دو روش اصلی  آبیاری که در کشور مان رایج است عبارت‌اند از:

الف)آبیاری به روش ثقلی (سنتی) یا قدیمی

نوعی آبیاری می باشد که آب با استفاده از شیب زمین ونیروی ثقل مزرعه را آبیاری می کند. که شامل روشهای مختلفی از جمله آبیاری نواری ، شیاری (نشتی)و کرتی می باشد.

ب)آبیاری تحت فشار (نوین) که شامل روشهایی بارانی و قطره‌ای است.

وارد کردن آب در داخل لوله با کمک موتور پمپ و انتقال آب با فشار و پاشیدن آن در مزرعه را آبیاری «تحت فشار» میگویند . این نوع آبیاری بالاترین بازدهی در مصرف آب را در بین انواع دیگر دارد. در این روش چون آب در طول مسیر از داخل لوله‌های مخصوصی عبور می‌کند و تماس مستقیم با هوا و خاک ندارد ، اتلاف آب خیلی کم است. بطور کلی در آبیاری تحت فشار معمولآ کمتر از آبیاری سنتی به آب و نیروی کارگر نیاز است. آبیاری تحت فشار بطور کلی به دو روش آبیاری بارانی و قطره‌ای تقسیم میشود.